DN.16/(3) Mahāparinibbānasuttaṃ

東晉·竺佛念譯《遊行經》(T1.11a8-b19)

唐·義淨譯《根本說一切有部毘奈耶雜事》卷35〈第八門·第九·子攝頌之餘說〉 (T1451.382b29-383a26)：

[13] 記【大】，許【宋】【元】【明】【宮】。　[14] 應【大】，應供【宋】【元】【明】【宮】。　[15] 掛【大】，挂【宋】【元】【明】【宮】。　[16] 曾【大】，我【宋】【元】【明】。　[17] 界【大】，男【聖】。　[18] 評論【大】下同，平論【宋】【聖】下同【宮】。　[19] 了【大】，〔－〕【明】，以下夾註中了字明本總無。　[20] 同【大】，伺【宮】。　[1] 當【大】，常【宮】。　[2] 訓【大】，討【宋】【元】【明】【宮】。　[3] 花【大】，化【宋】【元】【明】【宮】。　[4] 興【大】，〔－〕【聖】。　

འདུལ་བ། ༼ད༽ འདུལ་བ་ཕྲན་ཚེགས་ཀྱི་གཞི། vinayakṣudrakavastu ཕྲ་མོའི་སྒོ་བརྒྱད་པ། དབྱུང་བའི་སྡེ་ཚན། དགེ་སློང་མ་ཡི་བཀུར་སྟི་བྲི་བ་སོགས་བཤད་པ། 11.228a-231a

Evaṃ me sutaṃ– ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate.

如是我聞：一時，佛在羅閱Rājagaha城耆闍崛Gijjhakūṭa山中，與大比丘眾千二百五十人俱。

緣在王舍城，住鷲峯山。

།སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྒྱལ་པོའི་ཁབ་བྱ་རྒོད་ཕུང་པོའི་རི་ལ་བཞུགས་སོ།

Tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehiputto vajjī abhiyātukāmo hoti. So evamāha –

是時，摩竭Magadha王阿闍世Ajātasattu欲伐跋祇Vajji，王自念言：

時摩揭陀主未生怨王，與佛栗氏Vaiśālī國共相違逆，未生怨王於大眾中告諸人曰：

།དེ་ནས་ཡང་དེའི་ཚེ་ལུས་འཕགས་མའི་བུ་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་རྒྱལ་པོ་མ་སྐྱེས་དགྲ་དང་། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཕན་ཚུན་མི་མཐུན་པར་གྱུར་ནས། དེས་འཁོར་དེ་རྣམས་ལ་ཚིག་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ།

‘‘ahaṃ hime vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchecchāmi [ucchejjāmi (syā. pī.), ucchijjāmi (ka.)] vajjī, vināsessāmi vajjī, anayabyasanaṃ āpādessāmi vajjī’’ti [āpādessāmi vajjīti (sabbattha) a. ni. 7.22 passitabbaṃ].

「彼雖勇健，人眾豪強，以我取彼，未足為難。」

「安隱豐樂與我相違，我欲興兵而往討罰皆令破散。」

།ངས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་འབྱོར་པ་དང་། རྒྱས་པ་དང་། བདེ་བ་དང་། ལོ་ལེགས་པ་དང་། སྐྱེ་བོ་དང་། མི་མང་པོས་གང་བ་འདི་གཞོམ་པར་བྱ། ཐལ་མར་བྱ། ཚུལ་མ་ཡིན་པས་རྨེག་མེད་པར་བྱའོ་ཞེས་སྨྲས་སོ།

Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto vassakāraṃ brāhmaṇaṃ magadhamahāmattaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, brāhmaṇa, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘rājā, bhante, māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘rājā, bhante, māgadho ajātasattu vedehiputto vajjī abhiyātukāmo. So evamāha – ‘‘ahaṃ hime vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchecchāmi vajjī, vināsessāmi vajjī, anayabyasanaṃ āpādessāmī’’’ti. Yathā te bhagavā byākaroti, taṃ sādhukaṃ uggahetvā mama āroceyyāsi. Na hi tathāgatā vitathaṃ bhaṇantī’’ti.

時，阿闍世王命婆羅門大臣禹舍Vassakāra，而告之曰： 「汝詣耆闍崛山，至世尊所，持我名字，禮世尊足，問訊世尊：『起居輕利，遊步強耶？』又白世尊：『跋祇國人自恃勇健，民眾豪強，不順伏 我，我欲伐之，不審世尊何所誡勅？』若有教誡，汝善憶念，勿有遺漏，如所聞說。如來所言，終不虛妄。」

王告大臣行雨婆羅門言：「卿往佛所頂禮佛足，為我問訊起居輕利，少病少惱氣力安不？次復白言：『大德！未生怨王對諸眾前作如是語：「彼國豐樂與我相違，我欲興兵而往討罰皆令破散。」世尊許不？』如世尊[13]記，皆當領受還來報我。何以故？如來、[14]應、正遍知者言無虛妄。」

།དེ་ནས་ལུས་འཕགས་མའི་བུ་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་རྒྱལ་པོ་མ་སྐྱེས་དགྲས་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་སྣ་ཆེན་པོ་ལ་གཏོགས་པའི་བྲམ་ཟེ་དབྱར་བྱེད་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ། །དབྱར་བྱེད་ཚུར་ཤོག །བཅོམ་ལྡན་འདས་ག་ལ་བ་དེར་སོང་ལ་སོང་ནས་ངའི་ཚིག་གིས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་མགོ་བོས་ཕྱག་བྱོས་ལ། གནོད་པ་ཆུང་ངམ། ཉམ་ང་བ་མི་མངའ་འམ། བསྐྱོད་པ་ཡང་ངམ། འཚོའམ། སྟོབས་དང་བདེ་བ་ལ་རེག་པར་གནས་སམ། ཁ་ན་མ་ཐོ་བ་མི་མངའ་འམ་ཞེས་སྙུན་གསོལ་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་བཙུན་པ་ལུས་འཕགས་མའི་བུ་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་རྒྱལ་པོ་མ་སྐྱེས་དགྲ་དང་། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཕན་ཚུན་དུ་མི་མཐུན་པར་གྱུར་ཏེ། དེས་འཁོར་རྣམས་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་མཆིའོ། །དེས་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་འབྱོར་པ་དང་། རྒྱས་པ་དང་། བདེ་བ་དང་། ལོ་ལེགས་པ་དང་། སྐྱེ་བོ་དང་། མི་མང་པོས་གང་བ་འདི་གཞོམ་པར་བྱ། ཐལ་མར་བྱ། ཚུལ་མ་ཡིན་པས་རྨེག་མེད་པར་བྱའོ་ཞེས་མཆི་ན། དེ་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་བཀའ་ཅི་སྩལ་ཞེས་ཞུས་ལ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་ལུང་བསྟན་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཟུང་ཞིག །དབྱར་བྱེད། དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་ནི་ལོག་པར་གསུང་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲས་ནས།

‘‘Evaṃ, bho’’ti kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa paṭissutvā bhaddāni bhaddāni yānāni yojetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi rājagahamhā niyyāsi, yena gijjhakūṭo pabbato tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā, yānā paccorohitvā pattikova yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.

大臣禹舍受王教已，即乘寶車詣耆闍崛山，到所止處，下車步進，至世尊所，問訊畢，一面坐，

是時行雨奉王教已，乘白馬車執持金杖，[15]掛以金瓶出王舍城，往詣佛所。至下車處，足步而行登鷲峰山，至世尊所歡顏敬問，在一面坐

ཤིང་རྟ་ཐམས་ཅད་ནས་དཀར་བའི་ནང་དུ་ཞུགས་ཏེ། གསེར་གྱི་ཁར་བ་དང་། རིལ་བ་སྤྱི་བླུགས་ཐོགས་བཞིན་དུ་རྒྱལ་པོའི་ཁབ་ནས་བྱུང་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་བལྟ་བ་དང་། བསྙེན་བཀུར་བྱ་བའི་ཕྱིར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་སྤྱན་སྔར་སོང་སྟེ། དེ་ཇི་ཙམ་བཞོན་པའི་ས་དེའི་བར་དུ་བཞོན་པས་སོང་ནས། བཞོན་པ་ལས་བབས་ཏེ་རྐང་པས་བྱ་རྒོད་ཕུང་པོའི་རི་ལ་འཛེགས་ནས། བཅོམ་ལྡན་འདས་གང་ན་བ་དེར་སོང་སྟེ་ཕྱིན་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་དང་ལྷན་ཅིག་མངོན་དུ་ཡང་དག་པར་དགའ་བ་དང་། ཡང་དག་པར་མགུ་བར་འགྱུར་བའི་གཏམ་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་བྱས་ཏེ་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་འདུག་གོ།

Ekamantaṃ nisinno kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘rājā, bho gotama, māgadho ajātasattu vedehiputto bhoto gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati.

白世尊曰：「摩竭王阿闍世稽首佛足，敬問慇懃：『起居輕利，遊步強耶？』又白世尊：『跋祇國人自恃勇健，民眾豪強，不順伏我，我欲伐之，不審世尊何所誡勅？』」

白言：「世尊！摩揭陀主未生怨王，頂禮世尊足下，敬問起居輕利，少病少惱氣力安不？」作是語已，

ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་སྣ་ཆེན་པོ་ལ་གཏོགས་པ་བྲམ་ཟེ་དབྱར་བྱེད་ཀྱིས་ལྷ་བཀའ་བཞིན་འཚལ་ཞེས་ལུས་འཕགས་མའི་བུ་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་རྒྱལ་པོ་མ་སྐྱེས་དགྲའི་ལྟར་མཉན་ནས་རྟ་རྒོད་མ་དང་ལྡན་པའི་ །ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་འདུག་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་སྣ་ཆེན་པོ་ལ་གཏོགས་པ་བྲམ་ཟེ་དབྱར་བྱེད་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་གསོལ་ཏོ། །ཀྱེ་གཽ་ཏ་མ་བཅོམ་ལྡན་འདས་གཽ་ཏ་མ་ཁྱོད་ཀྱི་ཞབས་ལ་ལུས་འཕགས་མའི་བུ་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་རྒྱལ་པོ་མ་སྐྱེས་དགྲ་མགོ་བོས་ཕྱག་འཚལ་ནས་གནོད་པ་ཆུང་ངམ། ཉམ་ང་བ་མི་མངའ་འམ། བསྐྱོད་པ་ཡང་ངམ། སྟོབས་དང་བདེ་བ་ལ་རེག་པར་གནས་སམ། ཁ་ན་མ་ཐོ་བ་མི་མངའ་འམ་ཞེས་སྙུན་གསོལ་ལགས་སོ།

佛告婆羅門：「願王及汝無病安樂。」

།ལུས་འཕགས་མའི་བུ་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་རྒྱལ་པོ་མ་སྐྱེས་དགྲ་དང་། དབྱར་བྱེད་ཁྱོད་ཀྱང་བདེ་ལེགས་སུ་གྱུར་ཅིག

Rājā [evañca vadeti rājā (ka.)], bho gotama, māgadho ajātasattu vedehiputto vajjī abhiyātukāmo. So evamāha – ‘ahaṃ hime vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchecchāmi vajjī, vināsessāmi vajjī, anayabyasanaṃ āpādessāmī’’’ti.

時，婆羅門即以王語，次第白佛廣陳其事：「未審世尊作何垂誨？」

།ཀྱེ་གཽ་ཏ་མ་ལུས་འཕགས་མའི་བུ་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་རྒྱལ་པོ་མ་སྐྱེས་དགྲ་དང་། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ལྷན་ཅིག་མི་མཐུན་པར་གྱུར་ནས། དེས་འཁོར་རྣམས་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་མཆིའོ། །དེས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་འབྱོར་པ་དང་། རྒྱས་པ་དང་། བདེ་བ་དང་། ལོ་ལེགས་པ་དང་། སྐྱེ་བོ་དང་། མི་མང་པོས་གང་བ་འདི་གཞོམ་པར་བྱ་ཐལ་མར་བྱ། ཚུལ་མ་ཡིན་པས་རྨེག་མེད་པར་བྱའོ་ཞེས་མཆི་ན། ཀྱེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་གཽ་ཏ་མ་བཀའ་ཅི་སྩལ།

佛告婆羅門：「我不多時在佛栗氏國，[16]曾於三月坐夏之時於彼而住，我時為眾宣說七種不退轉法。

དབྱར་བྱེད་འདི་ནི་གཅིག་ཏུ་ངེས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དབྱར་བྱེད་ང་དུས་གཅིག་ཅིག་ན་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཙ་པ་ལའི་མཆོད་རྟེན་གྱི་དྲུང་ན་བཞུགས་པ་ན་ངས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་གནས་དེར་ཡོངས་སུ་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཆོས་བདུན་བཤད་དོ།

婆羅門！彼國諸人護持七種不退法時，國[17]界人民日見增長善法無損。」

།དབྱར་བྱེད་ཇི་སྲིད་དུ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་དག་ཡོངས་སུ་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཆོས་བདུན་ཡང་དག་པར་བླངས་ནས་སྤྱོད་ཅིང་། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ལ་ཡོངས་སུ་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཆོས་བདུན་ཀུན་དུ་སྣང་ན། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་འདོད་པའི་དགེ་བའི་ཆོས་འཕེལ་བར་འགྱུར་གྱི་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་རོ།

婆羅門言：「我未能解大德所陳要妙之義，唯願慈悲廣為我說令得開解。」

།གཽ་ཏ་མས་འདི་ལྟར་མདོར་བཀའ་སྩལ་གྱི། དེ་རྣམ་པར་མ་ཕྱེ་བས་བདག་གིས་དོན་རྒྱས་པར་མ་འཚལ་ན། གཽ་ཏ་མས་མདོར་གསུངས་པའི་དོན་དེ་རྣམ་པར་ཕྱེ་སྟེ་རྒྱས་པར་བཤད་ན་འདི་ལྟར་བཅོམ་ལྡན་འདས་གཽ་ཏ་མས་རྣམ་པར་ཕྱེ་སྟེ་རྒྱས་པར་གསུངས་པའི་དོན་དེ་བདག་གིས་ལེགས་པར་འཚལ་བར་གྱུར་ལགས་སོ།

Tena kho pana samayena āyasmā ānando bhagavato piṭṭhito ṭhito hoti bhagavantaṃ bījayamāno [vījayamāno (sī.), vījiyamāno (syā.)]. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi –

爾時，阿難在世尊後執扇扇佛，佛告阿難：

爾時，具壽阿難陀在佛後立執扇招涼，佛告阿難陀：

།དེ་ནས་ཡང་དེའི་ཚེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་སྣམ་ལོགས་ན་ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཀུན་དགའ་བོ་བསིལ་ཡབ་ཐོགས་ཏེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་གཡོབ་ཅིང་འདུག་གོ། །དེ་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཀུན་དགའ་བོ་ལ་བཀའ་སྩལ་པ།

‘‘kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī abhiṇhaṃ sannipātā sannipātabahulā’ti?

「汝聞跋祇國人數相集會，講議正事不？」

「汝頗聞知佛栗氏國所有人民，數多聚集[18]評論法義不？」

ཅི་ཀུན་དགའ་བོ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཡང་དང་ཡང་དུ་འདུ་ཞིང་། ཡང་དང་ཡང་དུ་འདུ་བ་ལས་རིང་དུ་གནས་པར་ཐོས་སམ།

‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī abhiṇhaṃ sannipātā sannipātabahulā’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī abhiṇhaṃ sannipātā sannipātabahulā bhavissanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.

答曰：「聞之。」佛告阿難：「若能爾者，長幼和順，轉更增盛，其國久安，無能侵損。

「大德！我聞彼國人多聚集評論法義。」佛告婆羅門：「若彼國中人多聚集評論法義，應知彼國日見增長善法無損(一[19]了)。

བཙུན་པ་བདག་གིས་ཐོས་ལགས་ཏེ། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཡང་དང་ཡང་དུ་འདུ་ཞིང་། ཡང་དང་ཡང་དུ་འདུ་བ་ལས་རིང་དུ་གནས་ལགས་སོ། །དབྱར་བྱེད་ཇི་སྲིད་དུ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཡང་དང་ཡང་དུ་འདུ་ཞིང་རིང་དུ་གནས་པ་ལས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་རྒྱས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ།

‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ , ‘vajjī samaggā sannipatanti, samaggā vuṭṭhahanti, samaggā vajjikaraṇīyāni karontī’ti?

阿難！汝聞跋祇國人君臣和順，上下相敬不？」

阿難陀！汝頗聞知佛栗氏國，人多和合[20]同起同坐評論國事？」

།ཅི་ཀུན་དགའ་བོ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་མཐུན་པར་འདུག་ཅིང་མཐུན་པར་འགྲོའམ། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགོས་པ་དང་བྱ་བ་མཐུན་པར་བྱེད་པར་ཐོས་སམ།

‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī samaggā sannipatanti, samaggā vuṭṭhahanti, samaggā vajjikaraṇīyāni karontī’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī samaggā sannipatissanti, samaggā vuṭṭhahissanti, samaggā vajjikaraṇīyāni karissanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.

答曰：「聞之。」「阿難！若能爾者，長幼和順，轉更增盛，其國久安，無能侵損。

答言：「我聞。」廣說如上，佛告婆羅門亦具如上說，乃至善法無損(二了)。

བཙུན་པ་བདག་གིས་ཐོས་ལགས་ཏེ། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་མཐུན་ལགས་སོ་ཞེས་བྱ་བའི་བར་གོང་མ་བཞིན་དུའོ། །དབྱར་བྱེད་ཇི་སྲིད་དུ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་མཐུན་པར་འདུག་ཅིང་མཐུན་པར་འགྲོ་བ་དང་། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགོས་པ་དང་བྱ་བ་མཐུན་པར་བྱས་པ་ལས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་རྒྱས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ།

‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī apaññattaṃ na paññapenti, paññattaṃ na samucchindanti, yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantī’’’ti?

阿難！汝聞跋祇國人奉法曉忌，不違禮度不？」

「阿難陀！汝頗聞知彼國人眾，不應求事而不求之，所應得事不令斷絕，國之教令[1]常樂奉行？」

།ཅི་ཀུན་དགའ་བོ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་སྨོན་པ་མ་ཡིན་པ་ལ་ནི་སྨོན་པར་མི་བྱེད། སྨོན་པ་ནི་ཀུན་དུ་འདོར་བར་མི་བྱེད་ཅིང་། ཇི་ལྟར་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཁྲིམས་བཅས་པ་བཞིན་ཡང་དག་པར་བླངས་ནས་སྤྱོད་དོ་ཞེས་ཐོས་སམ།

‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī apaññattaṃ na paññapenti, paññattaṃ na samucchindanti, yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantī’’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, ‘‘vajjī apaññattaṃ na paññapessanti, paññattaṃ na samucchindissanti, yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattissanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.

答曰：「聞之。」「阿難！若能爾者，長幼和順，轉更增盛，其國久安，無能侵損。

答言：「我聞。」廣說如上，佛告婆羅門亦具如上說，乃至善法無損(三了)。

བཙུན་པ་བདག་གིས་ཐོས་ལགས་ཏེ། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་སྨོན་པ་མ་ཡིན་པ་ལ་ནི་སྨོན་པར་མི་བྱེད། སྨོན་པ་ནི་ཀུན་དུ་འདོར་བར་མི་བགྱིད་ཅིང་ཇི་ལྟར་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཁྲིམས་བཅས་པ་བཞིན་ཡང་དག་པར་བླངས་ནས་སྤྱོད་ལགས་སོ། །དབྱར་བྱེད་ཇི་སྲིད་དུ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་སྨོན་པ་མ་ཡིན་པ་ལ་ནི་སྨོན་པར་མི་བྱེད། སྨོན་པ་ནི་ཀུན་དུ་འདོར་བར་མི་བྱེད་ཅིང་། ཇི་ལྟར་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཁྲིམས་སུ་བཅས་པ་བཞིན་དུ་ཡང་དག་པར་བླངས་ནས་ཀུན་དུ་སྤྱོད་པ་ལས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་རྒྱས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ།

‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā, te sakkaronti garuṃ karonti [garukaronti (sī. syā. pī.)] mānenti pūjenti, tesañca sotabbaṃ maññantī’’’ti?

阿難！汝聞跋祇國人孝事父母，敬順師長不？」

「阿難陀！汝頗聞知彼國女人及童女類，或是母護父護兄弟姊妹姑嫜親族，而相擁護有過[2]訓罰，是他妻妾乃至授[3]花許為其婦，不共倉卒行非法事？」

།ཅི་ཀུན་དགའ་བོ་ཁྱོད་ཀྱིས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་བུད་མེད་རྣམས་དང་། སྤོང་བྱེད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་མ་གང་དག་འདི་ལྟ་སྟེ། ཕས་བསྲུངས་པ་མས་བསྲུངས་པ། མིང་པོས་བསྲུངས་པ། ཕུ་ནུ་མས་བསྲུངས་པ། སྒྱུག་མོས་བསྲུངས་པ། གྱོས་པོས་བསྲུངས་པ། ཉེ་དུས་བསྲུངས་པ། རུས་ཀྱིས་བསྲུངས་པ། ཆད་པ་དང་བཅས་པ། སྒྲིབ་པ་དང་བཅས་པ། གཞན་གྱི་ཆུང་མ་གཞན་གྱིས་ཡོངས་སུ་བཟུང་བ་དག་དང་། ཆུང་ངུ་ན་མེ་ཏོག་གི་ཕྲེང་བ་བོར་བ་དེ་ལྟ་བུ་དག་ལ་ཡང་། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་འཕྲལ་ལ་ཁྱད་དུ་བསད་ནས་མཐུས་འདོད་པ་ཀུན་དུ་མི་སྤྱོད་པར་ཐོས་སམ།

‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā, te sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, tesañca sotabbaṃ maññantī’’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā , te sakkarissanti garuṃ karissanti mānessanti pūjessanti, tesañca sotabbaṃ maññissanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.

答曰：「聞之。」「阿難！若能爾者，長幼和順，轉更增上，其國久安，無能侵損。

答言：「我聞。」廣說如上，佛告婆羅門亦具如上說，乃至善法無損(四了)。

བཙུན་པ་བདག་གིས་ཐོས་ལགས་སོ། །ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་བུད་མེད་རྣམས་དང་། སྤོང་བྱེད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་མ་གང་དག་འདི་ལྟ་སྟེ། ཕས་བསྲུངས་པ་དང་། མས་བསྲུངས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནས། ཆུང་ངུ་ན་མེ་ཏོག་གི་ཕྲེང་བ་བོར་བ་དེ་ལྟ་བུ་དག་ལ་ཡང་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་འཕྲལ་ལ་ཁྱད་དུ་བསད་ནས་མཐུས་འདོད་པ་ཀུན་དུ་མི་སྤྱོད་པ་ལགས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་གོང་མ་བཞིན་ནོ། །དབྱར་བྱེད་ཇི་སྲིད་དུ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་བུད་མེད་རྣམས་དང་། སྤོང་བྱེད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་མ་གང་དག་ཅེས་བྱ་བ་ནས། ཆུང་ངུ་ན་མེ་ཏོག་གི་ཕྲེང་བ་བོར་བ་དེ་ལྟ་བུ་དག་ལ་ཡང་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་རྣམས་འཕྲལ་ལ་ཁྱད་དུ་བསད་ནས་མཐུས་འདོད་པ་ཀུན་དུ་མི་སྤྱོད་པ་ལས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་རྒྱས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ།

‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo, tā na okkassa pasayha vāsentī’’’ti?

阿難！汝聞跋祇國人恭於宗廟，致敬鬼神不？」

「阿難陀！汝頗聞知彼國人眾，於其父母師長之處，恭敬供養隨順言教情無違惱？」

།ཅི་ཀུན་དགའ་བོ་ཁྱོད་ཀྱིས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་རྒན་རིམས་རྣམས་དང་། ཡ་རབས་རྣམས་དང་། ཕ་མའི་རྒྱུད་གང་དག་ལ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་བཀུར་སྟི་བྱེད། བླ་མར་བྱེད། རི་མོར་བྱེད། མཆོད་པར་བྱེད་ཅིང་། དེ་དག་གིས་ཚིག་ལ་དད་པས་ཉན་པར་བྱེད། སེམས་པར་བྱེད་པ་ཐོས་སམ།

‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okkassa pasayha vāsentī’’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo, tā na okkassa pasayha vāsessanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.

答曰：「聞之。」「阿難！若能爾者，長幼和順，轉更增上，其國久安，無能侵損。

答言：「我聞。」廣說如上。佛告婆羅門亦具如上說，乃至善法無損(五了)。

བཙུན་པ་བདག་གིས་ཐོས་ལགས་ཏེ། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་རྒན་རབས་རྣམས་དང་། ཡ་རབས་རྣམས་དང་། ཕ་མའི་རྒྱུད་གང་དག་ལ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་དེ་དག་བཀུར་སྟི་བགྱིད། བླ་མར་བགྱིད། རི་མོར་བགྱིད། མཆོད་པར་བགྱིད་ཅིང་དེ་དག་གི་ཚིག་ལ་དད་པས་ཉན་པར་བགྱིད། སེམས་པར་བགྱིད་ལགས་སོ། །དབྱར་བྱེད་ཇི་སྲིད་དུ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་རྒན་རབས་རྣམས་དང་། ཡ་རབས་རྣམས་དང་། ཕ་མའི་རྒྱུད་གང་དག་ལ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་དེ་དག་བཀུར་སྟི་བྱེད། བླ་མར་བྱེད། རི་མོར་བྱེད། མཆོད་པར་བྱེད་ཅིང་དེ་དག་གི་ཚིག་ལ་དད་པས་ཉན་པར་བྱེད། སེམས་པར་བྱེད་པ་ལས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་རྒྱས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ།

‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca, tāni sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpentī’’’ti?

阿難！汝聞跋祇國人閨門真正潔淨無穢，至於戲笑，言不及邪不？」

「阿難陀！汝頗聞知彼國人眾，於制底處常修供養，所有古舊恭敬法式不令虧廢？」

།ཅི་ཀུན་དགའ་བོ་ཁྱོད་ཀྱིས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་ཕྱོགས་བཞི་པོ་གང་དག་ན་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་དེ་དག་ལ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་བཀུར་སྟི་བྱེད། བླ་མར་བྱེད། རི་མོར་བྱེད། མཆོད་པར་བྱེད་ཅིང་། དེ་དག་གིས་སྔོན་གྱི་མཚན་མར་བཟུང་བ་མི་འདོར་བར་ཐོས་སམ།

‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca, tāni sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpentī’’’ti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca, tāni sakkarissanti garuṃ karissanti mānessanti pūjessanti, tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpessanti, vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihāni.

答曰：「聞之。」「阿難！若能爾者，長幼和順，轉更增盛，其國久安，無能侵損。

廣說乃至善法無損(六了)。

བཙུན་པ་བདག་གིས་ཐོས་ལགས་ཏེ། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་ཕྱོགས་བཞི་པོ་གང་དག་ན་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་དེ་དག་ལ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་བཀུར་སྟི་བྱེད། བླ་མར་བྱེད། རི་མོར་བྱེད། མཆོད་པར་བྱེད་ཅིང་དེ་དག་གིས་སྔོན་གྱི་མཚན་མར་བཟུང་བ་མི་འདོར་ལགས་སོ། །དབྱར་བྱེད་ཇི་སྲིད་དུ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་ཕྱོགས་བཞི་པོ་གང་དག་ན་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་དེ་དག་ལ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་བཀུར་སྟི་བྱེད། བླ་མར་བྱེད། རི་མོར་བྱེད། མཆོད་པར་བྱེད་ཅིང་དེ་དག་གིས་སྔོན་གྱི་མཚན་མར་བཟུང་བར་མི་འདོར་བ་ལས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་རྒྱས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ།

‘‘Kinti te, ānanda, sutaṃ, ‘vajjīnaṃ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā, kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ, āgatā ca arahanto vijite phāsu vihareyyu’’’nti?

阿難！汝聞跋祇國人宗事沙門，敬持戒者，瞻視護養，未甞懈惓不？」

「阿難陀！汝頗聞知彼國人眾，於阿羅漢敬心慇重常生正念，其未來者願皆來此，其已來者得安隱住，衣服飲食臥具醫藥，所須資具皆悉給與無有乏少。」

།ཅི་ཀུན་དགའ་བོ་ཁྱོད་ཀྱིས་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་དགྲ་བཅོམ་པ་རྣམས་ལ་དད་པའི་སེམས་དྲག་པོས་ཀུན་དུ་བསྲུངས་པ་དྲན་པ་ཉེ་བར་གནས་ཏེ། དགྲ་བཅོམ་པ་མ་བྱོན་པ་དག་ནི་སྤྱན་འདྲེན་པར་བྱེད། བྱོན་པ་དག་ལ་ནི་མངོན་པར་དགའ་བར་བྱེད་ཅིང་། དེ་དག་ལ་ཆོས་གོས་དང་། བསོད་སྙོམས་དང་། མལ་སྟན་དང་། ནད་གསོས་ཀྱི་རྐྱེན་སྨན་དང་། ཡོ་བྱད་རྣམས་ཀྱིས་མི་བྲེལ་བར་བྱེད་པ་ཐོས་སམ།

‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante ‘vajjīnaṃ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ, āgatā ca arahanto vijite phāsu vihareyyu’’’nti. ‘‘Yāvakīvañca, ānanda, vajjīnaṃ arahantesu dhammikā rakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā bhavissati, kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ, āgatā ca arahanto vijite phāsu vihareyyunti. Vuddhiyeva, ānanda, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihānī’’ti.

答曰：「聞之。」「阿難！若能爾者，長幼和順，轉更增盛，其國久安，無能侵損。」

廣說乃至善法無損(七了)。

བཙུན་པ་བདག་གིས་ཐོས་ལགས་ཏེ། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་དགྲ་བཅོམ་པ་རྣམས་ལ་དད་པའི་སེམས་དྲག་པོས་ཀུན་དུ་བསྲུངས་པ་དྲན་པ་ཉེ་བར་གནས་ཏེ། དགྲ་བཅོམ་པ་མ་བྱོན་པ་དག་ནི་སྤྱན་འདྲེན་པར་བགྱིད། བྱོན་པ་དག་ལ་ནི་མངོན་པར་དགའ་བར་བགྱིད་དེ། དེ་དག་ལ་ཆོས་གོས་དང་། བསོད་སྙོམས་དང་། མལ་སྟན་དང་། ནད་གསོས་ཀྱི་རྐྱེན་སྨན་དང་། ཡོ་བྱད་རྣམས་ཀྱིས་མི་བྲེལ་བར་བགྱིད་ལགས་སོ། །དབྱར་བྱེད་ཇི་སྲིད་དུ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་དགྲ་བཅོམ་པ་རྣམས་ལ་དད་པའི་སེམས་དྲག་པོས་ཀུན་དུ་བསྲུངས་པ་དྲན་པར་ཉེ་བར་གནས་པར་གྱུར་ཅིང་། གང་དགྲ་བཅོམ་པ་མ་འོངས་པ་དག་ནི་སྤྱན་འདྲེན་པར་བྱེད། འོངས་པ་དག་ནི་མངོན་པར་དགའ་བར་བྱེད་ཅིང་དེ་དག་ལ་ཆོས་གོས་དང་། བསོད་སྙོམས་དང་། མལ་སྟན་དང་། ནད་གསོས་ཀྱི་རྐྱེན་སྨན་དང་། ཡོ་བྱད་རྣམས་ཀྱིས་མི་བྲེལ་བ་ལས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་རྒྱས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ།

Atha kho bhagavā vassakāraṃ brāhmaṇaṃ magadhamahāmattaṃ āmantesi – ‘‘ekamidāhaṃ, brāhmaṇa, samayaṃ vesāliyaṃ viharāmi sārandade [sānandare (ka.)] cetiye. Tatrāhaṃ vajjīnaṃ ime satta aparihāniye dhamme desesiṃ. Yāvakīvañca, brāhmaṇa, ime satta aparihāniyā dhammā vajjīsu ṭhassanti, imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu vajjī sandississanti, vuddhiyeva, brāhmaṇa, vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihānī’’ti.

佛告婆羅門：「但令彼國所有人眾，於斯七種不退轉法修行之時，當知彼國常得增長，無有損失善法隆盛。」

།དབྱར་བྱེད་ཇི་སྲིད་དུ་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཆོས་འདི་བདུན་ཡང་དག་པར་བླངས་ནས་ཀུན་དུ་སྤྱོད་ཅིང་། ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ལ་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་བའི་ཆོས་འདི་བདུན་ཀུན་དུ་སྣང་བ་ལས་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་དགེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཉམས་པར་མི་འགྱུར་ཞིང་རྒྱས་པར་འགྱུར་བར་ཤེས་པར་བྱའོ།

Evaṃ vutte, vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ekamekenapi, bho gotama, aparihāniyena dhammena samannāgatānaṃ vajjīnaṃ vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni . Ko pana vādo sattahi aparihāniyehi dhammehi. Akaraṇīyāva [akaraṇīyā ca (syā. ka.)], bho gotama, vajjī [vajjīnaṃ (ka.)] raññā māgadhena ajātasattunā vedehiputtena yadidaṃ yuddhassa, aññatra upalāpanāya aññatra mithubhedā. Handa ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma , bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti.

時，大臣禹舍白佛言：「彼國人民，若行一法，猶不可圖，況復具七？國事多故，今請辭還歸。」

婆羅門言：「大德！彼國人眾於七法中隨行其一，未生怨王不應[4]興罰，何況七法具足奉行。」

婆羅門曰：「大德喬答摩！我有多緣且欲辭去。」

།ཀྱེ་གཽ་ཏ་མ་རེ་ཞིག་ཡུལ་སྤོང་བྱེད་པ་རྣམས་ཡན་ལག་འདི་གཅིག་དང་ལྡན་ན་ཡང་ལུས་འཕགས་མའི་བུ་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་རྒྱལ་པོ་མ་སྐྱེས་དགྲས་ཐུབ་པར་མི་འགྱུར་ན། ཐམས་ཅད་དང་ལྡན་པ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་འཚལ་བས་ཀྱེ་གཽ་ཏ་མ་བདག་ལ་བགྱི་བ་མང་བ་དང་། བགྱི་བར་འགྱུར་བ་མང་བས་ད་མཆི་བར་འཚལ་ལོ།

‘‘Yassadāni tvaṃ, brāhmaṇa, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

佛言：「可，宜知是時。」時，禹舍即從座起，遶佛三匝，揖讓而退。

佛言：「隨意。」時婆羅門聞佛所說歡喜奉行。

།དབྱར་བྱེད་དེའི་དུས་ལ་བབ་པར་ཤེས་ན་སོང་ཤིག །དེ་ནས་ཡུལ་མ་ག་དྷཱའི་སྣ་ཆེན་པོ་ལ་གཏོགས་པ་བྲམ་ཟེ་དབྱར་བྱེད་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གསུངས་པ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ནས་མངོན་པར་དགའ་སྟེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་སྤྱན་སྔ་ནས་ལངས་ཏེ་སོང་ངོ་།